Lễ hội Cầu ngư từ bao đời nay đã trở thành một sản phẩm văn hóa đặc trưng của cộng đồng ngư dân vùng biển Nam Bộ và Trung Bộ Việt Nam; lễ hội gắn liền với tín ngưỡng thờ cá Voi.
Ngày 20/2, tại Lễ hội Cầu ngư truyền thống quận Thanh Khê; thành phố Đà Nẵng, thay mặt Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; ông Huỳnh Văn Hùng, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Đà Nẵng đã trao chứng nhận Lễ hội Cầu ngư thành phố Đà Nẵng là Di sản Văn hóa phi vật thể nằm trong Danh mục Quốc gia; cho đại diện chính quyền và nhân dân quận Thanh Khê.
Bắt nguồn từ tục thờ Ông Nam Hải, cá Voi hay còn gọi là cá Ông; Lễ hội Cầu ngư là tập tục lâu đời của ngư dân vùng biển Việt Nam từ Quảng Bình trở vào. Đặc biệt là các tỉnh vùng Nam Trung Bộ. Cá Voi hay Ông Nam Hải là loài cá hiền hòa; thường cứu giúp ngư dân với thân hình to lớn mỗi khi ngư dân gặp nạn trên biển.
Do đó, loài cá này được ngư dân tôn thời gọi là cá Đức Ông, cá Ông; Ông Nam Hải. Đặc biệt, mỗi khi loài cá này chết trôi dạt vào các làng ven biển thì người dân phải tổ chức lễ tang long trọng và lập đền thời cúng cẩn thận. Lễ hội Cầu ngư ngày nay xuất phát từ tục tế lễ Ông Nam Hải.
Các câu chuyện về tục thời cá Voi
Những truyền thuyết về tục thời cá Voi đến nay vẫn chưa được xác định có từ bao giờ. Có rất nhiều câu chuyện; truyền thuyết giải thích cho tục thờ cá Voi và nhiều câu truyện, truyền thuyết vẫn còn được lưu truyền đến ngày nay
Trong thần thoại Chăm kể lại: Sau thời gian rèn luyện phép thuật vì nôn nóng trở về xứ sở; Cha-Aih-Va đã cãi lời thầy tự ý biến thành cá voi, ra sông lớn mà đi nên sau đó đã bị trừng phạt. Cha-Aih-Va đổi tên và tự xưng là Po Riyah (thần Sóng Biển), cũng có lúc hoá thân thành thiên nga; trở thành ân nhân của những người bị đắm thuyền.
Lễ hội Cầu ngư truyền thống quận Thanh Khê là một trong những lễ hội cầu ngư của ngư dân các vùng ven biển được tổ chức hàng năm trên địa bàn thành phố Đà Nẵng.
Sản phẩm văn hóa đặc trưng
Từ bao đời nay, Lễ hội Cầu ngư là một sản phẩm văn hóa đặc trưng của cộng đồng cư dân vùng biển Trung Bộ và Nam Bộ Việt Nam; gắn với tín ngưỡng thờ cúng cá Ông.
Đối với đời sống cộng đồng cư dân biển, Lễ hội Cầu ngư là lễ trọng lớn nhất trong năm, vì đây là lễ hội cầu mùa-cầu ngư hay lễ tế ngư thần và cầu xin thần ban cho một năm “trời yên biển lặng, tôm cá đầy khoang”.
Lễ hội không chỉ thể hiện bản sắc văn hóa dân gian đặc sắc; mang tính vùng miền của ngư dân mỗi địa phương có di sản mà còn là môi trường bảo tồn, làm giàu và phát huy sự đa dạng của bản sắc văn hóa dân tộc; là cơ hội phát huy giá trị văn hóa biển Việt Nam. Bên cạnh đó, Lễ hội Cầu ngư chính là nguồn sử liệu; là những bằng chứng xác thực về chủ quyền biển đảo và kinh nghiệm ứng xử với biển đảo của các thế hệ người Việt Nam trong quá khứ, hiện tại và tương lai…
Nơi lưu giữ nghệ hình nghệ thuật dân gian
Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Đà Nẵng Huỳnh Văn Hùng cho biết; được sự quan tâm của chính quyền thành phố Đà Nẵng và sự đồng lòng; chung sức của ngư dân, Lễ hội Cầu ngư được tổ chức thường niên, quy mô; bài bản ở các địa phương ven biển trên địa bàn thành phố.
Lễ hội nhằm cầu quốc thái, dân an; trời yên biển lặng, cầu cho ngư dân đi biển được mùa bội thu. Đây còn là một nét đẹp văn hóa địa phương; thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn; tri ân các thế hệ tiền nhân đã góp phần xây dựng nghề biển.
Đồng thời, lễ hội còn là nơi lưu giữ các loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống và là một lễ hội quan trọng cần được duy trì bảo tồn và phát huy. Sau Lễ đón bằng chứng nhận; phần lễ tế chính-cầu an, cầu ngư của lễ cầu ngư truyền thống quận Thanh Khê và các phần hội, gồm thi kéo co, đan lưới của các ngư dân đã diễn ra sôi nổi, thu hút đông đảo người dân tham gia./.
Nguồn: Vietnamtourism.gov.vn
