Trước mỗi dịp Tết xuân về, trong không khí chuẩn bị đón các Tết thì vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch người dân lại nô nức làm lễ tiễn ông Táo về trời. Đây là một phong tục hết sức quen thuộc với người dân Việt Nam, vào những ngày này đây không chỉ được coi là nghi thức quan trọng mà đó còn được coi là một chuyện tâm linh với con người Việt Nam. Để đưa ông Táo về trời mọi người thường chuẩn bị mâm cỗ nhỏ cúng trước 12 giờ trưa và đặc biệt diều không thể thiếu đó là bộ ba ông cá vàng.
Trong phong tục này, cá chép vàng được coi là biểu tượng chính. Mọi người thường bảo cá vàng chính là phương tiện để trở ông Táo nên trầu trời sau một năm làm việc vất vả. Vì vậy, mỗi khi đi mua cá ai cũng muốn chọn những con to khỏe và ánh sắc vàng đỏ để mong rằng đây sẽ là phương tiện giúp ông Táo về trời bình an. Không chỉ vậy, sau khi cúng sau mọi người thường ra sông thả cá vàng và hy vọng các ông về trầu trời bình an, cũng như cầu may mắn cho gia đình của mình.
Phong tục lâu đời của người Việt Nam
23 tháng chạp đưa ông Táo về trời, ở miền Bắc cỗ cúng gồm 3 mũ ông công; cá chép vàng. Người miền Trung cúng thêm con ngựa giấy, trong khi miền Nam chỉ cần mũ; áo ông công là đủ.
Không khí Tết bắt đầu nhộn nhịp kể từ ngày tiễn Táo quân về chầu trời vào 23 tháng chạp. Đồ cúng gồm bánh, kẹo và nước trà. Lễ vật cúng Táo công thường có 3 chiếc mũ ông công (2 mũ đàn ông và 1 mũ đàn bà). Những đồ vàng mã này sẽ được đốt đi sau lễ cúng ông Táo.
Ngoài ra, để ông Táo có phương tiện về chầu trời, người miền Bắc hay cúng một con cá chép (hay cá vàng) còn sống thả trong chậu nước. Sau đó; cá sẽ được phóng sinh ra ao hồ hay ra sông. Tuy nhiên, tục phóng sinh ngày nay cũng bị lạm dụng, nhiều người mua hàng trăm con cá để phóng sinh, thậm chí phóng sinh tôm; cua, ếch, nhái, rùa với số lượng lớn. Tôm cá chết gây ô nhiễm môi trường.
Theo tục xưa, những nhà có trẻ con còn cúng Táo quân một con gà luộc. Gà luộc này phải là gà trống mới tập gáy (tức gà mới lớn), ngụ ý nhờ Táo quân xin với Ngọc Hoàng cho đứa trẻ sau này lớn lên có nhiều nghị lực và sinh khí hiên ngang như con gà cồ.
Ở miền Trung, người dân hay cúng một con ngựa bằng giấy với yên; cương đầy đủ. Còn miền Nam; các nhà chỉ cúng mũ; áo và đôi khi bằng giấy là đủ.
Khi khấn, đa phần không cầu xin phú quý; cũng không cầu xin no đủ; mà chỉ xin Táo công bẩm báo điều tốt; bớt nói điều không hay. Từ 30 Tết đến mùng 5 Tết; các nhà lại dán ảnh Táo quân để mời ngài quay trở lại.
Cách đặt bàn thờ Táo quân
Người Việt quan niệm ba vị thần Táo định đoạt phúc đức cho gia đình. Phúc đức này do việc làm đúng đạo lý của gia chủ và những người trong nhà. Tuy vậy, ngoài Bắc có xu hướng thờ chung là thổ địa, thổ công.
Trên thực tế, bếp là nơi nấu nướng phục vụ ăn uống, nếu không chú ý thì khả năng “Bệnh tòng khẩu nhập” khó đảm bảo bình an cho gia đình. Bếp là nguồn nuôi sống con người; vạn vật sống được là nhờ ăn uống, vì thế rất coi trọng bếp nấu.
Một số điều kiêng kỵ cần chú ý trong khu bếp
– Bếp không quay ra cửa chính (có nghĩa là người nấu không quay lưng ra cửa).
– Cửa bếp không hướng ra cửa, tránh tà khí xông thẳng vào.
– Phía sau bếp phải là tường kín, không nên đặt ở cửa sổ.
– Đặt bếp tránh “Thủy hỏa xung khắc”; không đối diện vòi nước hay tủ lạnh.
– Cửa bếp không đối diện phòng ngủ, bếp không gần phòng ngủ đặc biệt là đặt giường gần bếp.
– Cửa bếp không đối diện khu vệ sinh.
Quan niệm xưa cho rằng thần Táo cai quản việc bếp núc. Công việc chủ yếu của Táo quân là thay trời giám sát việc thiện ác tại mỗi gia đình, hàng năm vào dịp 23 tháng chạp ông Táo về thiên đình để báo cáo với Ngọc Hoàng mọi việc. Ngoài ra Táo quân còn là Thần hộ trạch (giữ nhà), không cho tà ma vào nhà gây rối cho gia đình.
Các vị trí để đặt bàn thờ Táo quân
Đặt bàn thờ Táo quân thường là ở bên trên bếp nấu (gọi là trang thờ); trên vách bàn thờ có câu liễn “Định phúc Táo quân”.
Việc bài trí, sắp xếp của khu bếp ngăn nắp, đúng phong thủy sẽ làm cho chất lượng cuộc sống nâng cao. Khu bếp trong một gia đình phản ánh toàn bộ sinh hoạt, văn hóa của ngôi nhà đó; nhìn vào khu bếp ta có thể đánh giá được tính cách của chủ nhân. Dù việc bài trí có như thế nào, có đúng phong thủy hay không; thì làm đẹp cho khu bếp phản ánh nhu cầu ngày càng phát triển của xã hội hiện đại.
Có người thờ cúng nhưng để khu vực nhà bếp quá dơ bẩn cũng không tốt; vì chỗ nấu ăn là nơi rất cần sự sạch sẽ, an toàn vệ sinh thực phẩm.
Một số lưu ý
Nên thực hiện trước 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp
Quan niệm xưa cho rằng sau 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp, các Táo Quân sẽ về trời. Vì thế, lễ cúng cần phải được tiến hành trước thời điểm này. Bạn có thể làm lễ cúng vào tối ngày 22 tháng Chạp hoặc sáng ngày 23 tháng Chạp (trước 12 giờ trưa) đều được nhé!
Không đặt mâm lễ cúng dưới bếp
Táo Quân là những vị cai quản chuyện nhà cửa, bếp núc nên nhiều gia đình đã đặt mâm cỗ cúng dưới bếp. Tuy nhiên, để phù hợp với phong tục và quy tắc thờ cúng của dân ta, các vị Táo Quân cần được thờ phụng trên bàn thờ chính trong nhà thay vì ở bếp.
Nguồn: oscvn.com
