Lễ hội đền Trần tại huyện Hưng Hà Thái Bình, di sản văn hóa phi vật thể của Quốc gia có ý nghĩa quan trọng trong đời sống tâm linh của dân tộc, nơi đây cũng là niềm tự hào, nguồn động viên, giáo dục truyền thống; đạo lý “uống nước nhớ nguồn” cho các thế hệ sau
Năm 2014, lễ hội của Trần (Thái Bình) được coi công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của Quốc gia. Tại đây là nơi đặt tôn miều và lưu giữ phần mộ của dòng họ nhà Trần; Thái tổ Trần Thừa và vua Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông, ngọc cốt của vua Trần Nhân Tông.
Ủy ban nhân dân huyện Hưng Hà đã khẳng định rằng trong lịch sử 175 năm (1225 – 1400); vương triều Trần có vai trò quan trọng trong việc xây dựng nước và giữ nước; đặc biệt là chiến thắng quân Nguyên Mông; ba chiến thắng chiến thắng của Mông xâm lấn (1228, 1258 và 1285). Trong cả ba lần kháng chiến, nhà Trần đã chọn vùng đất Long Hưng xưa nay là huyện Hưng Hà để đóng quân làm căn cứ quan trọng; tập hợp quân sĩ, chuẩn bị lương thảo.
Đây cũng là nơi các vị vua triều Trần làm lễ bái yết tổ tiên; lễ ban phúc ân cho muôn dân và lễ dâng báo chiến công. Qua nhiều tài liệu lịch sử, khảo cổ; các nhà nghiên cứu đã khẳng định Hưng Hà là mảnh đất phát tích; dựng nghiệp của vương triều Trần. Hiện địa phương còn lưu giữ được 23 di tích lịch sử thời Trần; trong đó Khu di tích Đền thờ và lăng mộ các vua Trần được xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt năm 2014.
Tôn vinh công lao nhà Trần
Lễ hội Đền Trần (Thái Bình) diễn ra ngày 13 tháng Giêng hằng năm nhằm tôn vinh công lao của nhà Trần trong lịch sử cũng như giáo dục truyền thống; đạo lý “uống nước nhớ nguồn” cho các thế hệ sau; đồng thời khẳng định Lễ hội Đền Trần (Thái Bình) có ý nghĩa quan trọng trong đời sống tâm linh của dân tộc. Đây cũng là định hướng phát triển du lịch lâu dài của huyện Hưng Hà. Phát huy truyền thống quê hương; đến nay, huyện Hưng Hà là huyện đầu tiên của tỉnh Thái Bình đạt chuẩn quốc gia huyện nông thôn mới.
Trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam; vương triều Trần được biết đến là một vương triều cường thịnh; giỏi trong phát triển kinh tế xã hội; một triều đại thượng võ với nghệ thuật quân sự vượt bậc; những chiến công lẫy lừng của ba lần đánh thắng giặc Nguyên – Mông.
Trên mảnh đất Hưng Hà, các vua Trần đã cho xây dựng hành cung Long Hưng; nơi diễn ra những sự kiện lịch sử trọng đại và Tam Đường; nơi lưu giữ hài cốt các vị tổ triều Trần như: Thủy tổ Trần Kinh; Thái tổ Trần Hấp, Nguyên tổ Trần Lý, Thái Thượng Hoàng Trần Thừa. Thái Đường Lăng là nơi an nghỉ của các hoàng đế nhà Trần như Trần Thái Tông; Trần Thánh Tông, Trần Nhân Tông, các hoàng hậu sau khi qua đời đều được đưa về hợp táng tại các lăng mộ có tên Thọ Lăng; Chiêu Lăng, Dụ Lăng, Quy Đức Lăng.
Khu di tích lịch sử văn hóa
Khu di tích lịch sử quốc gia Đền thờ và Lăng mộ các vua Trần được công nhận là Khu di tích lịch sử văn hóa; di tích khảo cổ học quốc gia, nơi đây không chỉ thu hút các nhà nghiên cứu về văn hóa; sử học, khảo cổ học, mà còn là điểm du lịch văn hóa tâm linh độc đáo.
Hàng năm, lễ hội đền Trần được tổ chức từ ngày 13 -18 tháng Giêng âm lịch; với nhiều nội dung phong phú và có nhiều nét khác biệt so với địa phương khác, thu hút đông đảo nhân dân; du khách thập phương. Lễ hội nhằm khẳng định và tôn vinh công lao dựng nước; giữ nước của nhà Trần; là dịp để nhân dân thể hiện đạo lý “ Uống nước nhớ nguồn”; lòng tri ân với các bậc liệt tổ, các vị vua; tướng sĩ, hoàng thân quốc thích nhà Trần.
Qua đó giáo dục thế hệ trẻ truyền thống yêu nước; lòng tự hào, tự tôn dân tộc. Lễ hội cũng là nơi đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh của nhân dân và du khách; đồng thời việc tổ chức lễ hội đền Trần đã tạo điều kiện thuận lợi để Thái Bình có thể làm tốt hơn nữa nhiệm vụ bảo tồn; phát huy giá trị văn hóa đặc sắc của lễ hội đền Trần và các di sản thời Trần trên mảnh đất Hưng Hà.
Lễ hội được cử hành trang trọng
Lễ hội bao gồm phần lễ được cử hành trang trọng; uy nghi và tôn kính như: lễ tế mở cửa đền; lễ rước nước thiêng từ ngã 3 sông Hồng về đền Trần; lễ tế mộ, đặc biệt có lễ bái yết được tổ chức nhằm khôi phục lại nghi lễ xa xưa các vua Trần thường làm lễ bái yết tổ tiên mỗi khi có sự kiện trọng đại… Bên cạnh đó, phần hội cũng được tổ chức sôi nổi với những trò chơi mang đậm tính dân gian như: thi cỗ cá, thi nấu cơm cần, thi vật cầu, kéo co, pháo đất, cờ tướng…
Không chỉ được biết đến là một vương triều với võ công oanh liệt; giỏi đánh giặc, nhà Trần còn để lại cho hậu thế những nét sinh hoạt văn hóa rất riêng biệt; đặc sắc, đó là lễ giao chạ (kết nghĩa anh em) giữa 2 làng Vân Đài (xã Chí Hòa); làng Tam Đường (xã Tiến Đức) đã tồn tại hơn 7 thế kỷ; lễ rước nước và thi cỗ cá độc đáo thể hiện đậm nét phương thức sống của cư dân vùng sông nước; mang tính nhân văn sâu sắc nhằm giáo dục; nhắc nhở thế hệ sau tưởng nhớ tới thuở hàn vi tổ tiên nhà Trần sống chủ yếu bằng nghề đánh cá.
Đây thực sự là những nét sinh hoạt mang giá trị đặc sắc về văn hóa; lịch sử không dễ tìm thấy ở bất kỳ địa phương nào trên cả nước. Song song với các hoạt động lễ hội; công tác quản lý cũng được quan tâm; từng bước đi vào nề nếp.
Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
Công tác tuyên truyền được chú trọng; nhấn mạnh đến giá trị văn hóa truyền thống của lễ hội là nhằm phát huy tinh thần thượng võ của nhà Trần cùng công lao to lớn của triều đại nhà Trần đối với sự phát triển của quốc gia; dân tộc Việt Nam và văn hóa Việt Nam trong lịch sử.
Thực hiện việc tổ chức lễ hội với phương châm tiết kiệm; an toàn, mang màu sắc văn hóa, không để xảy ra các hoạt động mang tính chất thương mại hóa; không tổ chức phát ấn nhằm tránh sự lộn xộn; phản văn hóa và những hiểu biết sai lệch của nhân dân về ý nghĩa của nghi thức khai ấn truyền thống của nhà Trần; chuẩn bị tốt các phương án về an ninh trật tự; an toàn giao thông để đảm bảo an toàn cho du khách.
Với những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc; lễ hội đền Trần đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia theo quyết định số 231/QĐ-BVHTTDL ngày 27/1/2014 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Đây là sự ghi nhận, đánh giá cao công tác bảo tồn; gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng địa phương đối với lễ hội đền Trần Thái Bình trong nhiều năm qua; cũng là niềm tự hào, nguồn động viên, cổ vũ nhân dân Thái Bình tiếp tục lưu giữ và trao truyền hào khí Đông A; giáo dục truyền thống lịch sử cho thế hệ sau.
Nguồn: Vuthu.thaibinh.gov.vn
